Na današnji dan prije 4 godine, grupa mladih stručnjaka iz oblasti antičke historije, arheologije i rimskog prava, održali su sastanak na kome se radilo na ideji osnivanja zajednice čiji bi cilj bio proučavanje i promoviranje drvenih i klasičnih civilizacija te ilirskog nasljeđa. Vodeći se velikom željom i motivima da ovo razdoblje u historiji čovječanstva dobije svoje odgovarajuće mjesto u naučnoj zajednici na prostoru Bosne i Hercegovine, dana 28.02.2014. godine započeta je Osnivačka skupština Udruženja koje je danas poznato pod nazivom BATHINVS. Sa ponosom možemo istaći da su ciljevi koji su postavljeni na toj osnivačkoj skupštini ostvareni i uvelike unapređeni zahvaljujući radu i upornosti članova Udruženja, kao i podršci koju smo primili od istaknutih stručnjaka ovih gore navedenih oblasti; sa područja zemalja bivše Jugoslavije i šire. U nastavku ovog teksta upoznati ćemo vas sa nekim od naših najvećih dostignuća u proteklom periodu.
Poseban kuriozitet predstavlja ta činjenica, da su gotovo svi članovi Udruženja studenti završnih godina doktorskog studija čime se ne mogu pohvaliti mnoge naučne institucije u zemlji. Osnivači ovog Udruženja su dr. sc. Edin Veletovac, Dženan Brigić, MA; Sanda Hasagić Terzić, MA, viša ass. Benjamina Londrc, MA i Ivana Božić, BA. Oni su ujedino i Članovi Upravnog odbora. U protekle 4 godine dužnost predsjednika izvršavao je Edin Veletovac, potpredsjednika Ivana Božić, a sekretara Sanda Hasagić Terzić. Budući da prema statutu Udruženja svake 4 godine moguće je vršiti izmjene unutar uprave na sjednici održanoj 02.02.2018. odlučeno je da će funkciju predsjednika i dalje obnašati Edin Veletovac, a potpredsjednika Dženan Brigić dok je za sekretara jednoglasno odabrana Ivana Božić. Nadzorni odbor Udruženja činili su profesori Univerziteta u Sarajevu i Univerziteta u Zenici (prof.dr. Salmedin Mesihović, prof. dr. Dževad Drino i doc. dr. Amra Šačić Beća ), a od ove godine ulogu u Nadzornom odboru umjesto prof. dr. Dževada Drine preuzeo je prof. dr. sc. Drago Župarić (Katedra za latinski jezik, Filozofski fakultet u Sarajevu). Zadovoljstvo nam je što smo od septembra ove godine bogatiji za dva nova člana. Riječ je o mladim kolegicama, studenticama magistarskog studija na Odsjeku za historiju i Katedri za arheologiju Arneli Selimović, BA i Dženefi Merdinić, BA. Priliku da se pridruže Udruženju u 2018. godini dobiti će mlade kolege koje su se iskazale interes za rad Udruženja i pomogle nam pri organizaciju naučnog skupa ,,COLLOQVIVM In honorem professoris Esad Pašalić quinquagesimo anniversario eius mortis“.
Prvi veliki projekat Udruženja bilo je obilježavanje 2000 godina od namjesništva Publija Kornelija Dolabele u rimskoj provinciji Dalmaciji. U skladu sa tim, Udruženje je 2014. godine organiziralo niz aktivnosti. Posebno treba istaći organizaciju dvodnevnog naučnog skupa pod nazivom Godine razvoja i integracije – 2 000 godina od namjesništva Publija Kornelija Dolabele u provinciji Dalmaciji. Skup je realiziran u suradnji sa Odsjekom za historiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu, 14. i 15. novembra 2014. godine. Učešće u ovom skupu uzeli su istaknuti historičari, arheolozi, pravnici i filololozi sa područja bivše Jugoslavije. Ovaj naučni skup popraćen je i izložbom pod nazivom ,,Infrastrukturna slika rimske provincije Dalmacije“, koja je postavljena u prostorijama Historijskog muzeja u Sarajevu u periodu od 14.11. do 23.11. 2014. godine. U okviru izložbe održana je i radionica za djecu od 8 do 11 godina sa raznovrsnim sadržajem. Imajući u vidu kvalitet radova koji su izlagani na gore spomenutom naučnom skupu, Redakcija Godišnjaka Udruženja BATHINVS Acta Illyrica je donijela odluku da upravo ti radovi čine prvi broj ovog časopisa koji ima za cilj postati prepoznatljivo i važno štivo za sve stručnjake iz oblasti koje se bave izučavanjem najstarijih kultura i civilizacija čovječanstva. Naravno, u časopisu su objavljeni samo oni radovi koji su zadovoljili visoke kriterije redakcije i stručnih recenzenata. Shodno tome, članovi Udruženja BATHINVS potrudili su se da svoj pečat na izdavanju ovog časopisa ostave eminentni stručnjaci zaposleni na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, Filozofskom fakulteti u Tuzli, Pravnom fakultetu u Zenici, Fakultetu humanističkih nauka u Mostaru, te institucija iz susjednih država od kojih najprije treba spomenuti Hrvatsku akademiju znanosti i umjetnosti, Filozofski fakultet u Zagrebu i Pravni fakultet iz Novog Pazara.
Govoreći o projektima koji su obilježili rad Udruženja u 2015. godini svakako je potrebno istaknuti izložbu pod nazivom ,,Razvojni put kršćanske religije i njegova sveprisutnost od najranijeg povijesnog perioda u Bosni i Hercegovini„ nastalu u suradnji sa Katoličkim bogoslovnim fakultetom u Sarajevu. Izložba je bila postavljena u prostorijama Filozofskog fakulteta u Sarajevu u periodu od 15. 6. do 25. 6. 2015. godine. U aprilu 2016. godine Udruženje BATHINVS pokreće projekat sa ciljem izučavanja kulturno-historijskog razvoja doline rijeke Bathinus (Bosne) u periodu dezidijatske samostalnosti i rimske uprave. U sklopu projekta, Udruženje je 26. 4. 2016. godine organiziralo prvi ciklus javnih predavanja pod nazivom ,,Dezidijatska politija i rimska civilizacija na izvoru rijeke Bathinus“. Predavači su bili stručnjaci sa Filozofskog fakulteta u Sarajevu, Muzeja Sarajeva i Filozofskog fakulteta u Zagrebu. Predavanja su bila organizirana na arheološkom lokalitetu Aquae S(…) i Vrelu Bosne. To je bila jedna od rijetkih prilika kada su zainteresirani za antičku prošlost bili u mogućnosti da izvan učionica, amfiteatara i muzeja saznaju zanimljivosti o ilirskom narodu Dezidijatima i utjecaju rimske civilizacije na prostoru sadašnje bosanskohercegovačke prijestolnice. (Izvještaj sa ovog ciklusa javnih predavanja, čiji je autor tadašnji student prve godine Odsjeka za historiju FF-a Fadil Hadžiabdić, možete pogledat na web stranici Udruženja BATHINVS http://bathinvs.com/ciklus-javnih-predavanja-dezdijatska-politija-i-rimska-civilizacija-na-izvoru-rijeke-bathinvs/ ). Projekat se bazira na višegodišnjoj platformi sa ciljem da ovaj vid predavanja postane tradicionalan. U skladu sa tim već ove godine u maju je održan drugi ciklus javnih predavanja pod nazivom „Arheološki ostaci autohtonog stanovništva praistorijskog i antičkog perioda u dolini rijeke Bathinvs”. Predavači su bili profesor emeritus Enver Imamović i kustosica doktorantica Ajla Sejfuli iz Zavičajnog muzeja u Travniku. ( Izvještaj sa ovog ciklusa javnih predavanja, koje je za ovu priliku pripremila kolegica Arnela Selimović, možete pogledat na web stranici Udruženja BATHINVS http://bathinvs.com/odrzan-drugi-ciklus-javnih-predavanja-pod-nazivom-arheoloski-ostaci-autohtonog-stanovnistva-praistorijskog-i-antickog-perioda-u-dolini-rijeke-bathinvs/ ). Koordinatori prvog ciklusa javnih predavanja bili su članovi Udruženja BATHINVS Ivana Božić i Dženan Brigić, a u drugom ciklusu javnih predavanja umjesto Dženana Brigića koordinatorsku ulogu je preuzela nova članica Udruženja Arnela Selimović. Trenutno se radi na pripremi trećeg po redu ciklusa javnih predavanja o kome ćemo više detalja dati u narednom periodu.
U saradnji sa Vijećem kongresa bošnjačkih intelektualaca, Udruženje je 12. oktobra 2016. godine organiziralo skup pod nazivom ,,Cilj i posljedice rimskog osvajanja područja današnje Bosne i Hercegovine“. Skup je održan u prostorijama Vijeća kongresa bošnjačkih intelektualaca, a nosilac organizacije cjelokupnog projekta bio je uvaženi profesor dr. Enver Imamović, jedini profesor emeritus antičke historije i arheologije na univerzitetima u Bosni i Hercegovini. Učešće na ovom skupu bosanskohercegovačkih antičara uzeli su naučnici sa Univerziteta u Sarajevu, Univerziteta u Tuzli, Univerziteta u Mostaru, Komisije za zaštitu spomenika Bosne i Hercegovine te Muzeja Sarajeva. Izloženo je jedanaest referata koji se mogu podijeliti u dvije skupine: 1) radovi koji obrađuju problematiku rimskog osvajanja bosanskohercegovačkog prostora i 2) radovi koji se bave refleksijom rimskog osvajanja na autohtono stanovništvo. Radovi izloženi na tom skupu bit će objavljeni u posebnoj publikaciji na kojoj trenutno rade članovi Udruženja i glavni urednik te publikacije prof. dr. Imamović.
Najznačajniji projekat Udruženja BATHINVS je svakako pokretanje naučnog časpisa Godišnjaka Udruženja BATHINVS Acta Illyrica. Prvi broj časopisa je objavljen u aprilu 2017. godine. Zahvaljujemo se filmi BABILON D.O.O TUZLA na financijskoj pomoći u relazaciji prvog broja časopisa. Cilj Udruženja je da časopis objedini stučnjake iz bliskih naučnih oblasti koje u svom fokusu imaju izučavanje i promoviranje drevnih i klasičnih civilizacija, te ilirskog nasljeđa. Časopis Acta Illyrica je produkt višemjesečnog rada i saradnje sa istaknutim imenima naučne scene sa područja Zapadnog Balkana. Godišnjak predstavlja značajnu novost i svojevrsnu prekretnicu u proučavanju antičkog razdoblja naše zemlje i regiona. Časopis je indeksiran i arhiviran u bazi podataka CEEOL. Time je prepoznat od strane evropskih stručnjaka kao kvalitetan i relevantan izvor naučnih radova. Inače CEEOL je najveća baza za stručne i načne časopise srednje i istočne Europe. To predstavlja početni korak našeg Udruženja u kontekstu indeksacije našeg Godišnjaka, a mi intezivno radimo na njegovom budućem indeksiranju u referentinim bazama podataka kako bi smo njegovu referentnost podigli što je moguće veći nivo.
Jedan od promotora časopisa doc. dr. Almir Marić je istako da je posebna vrijednost ovog časopisa ogleda u činjenici da u našoj historiografiji dosad nije postojao časopis koji je bio specijaliziran samo za antički period, što je u kvalitativnom smislu veliki pomak. ( Govor sa predstavljanja Godišnjaka donosimo u punoj verziji na našoj web stranici http://bathinvs.com/doc-dr-almir-maric-detaljan-prikaz-godisnjaka-acta-illyrica/).Ipak, najveći značaj ove publikacije jest u tome što je okupila kritičnu masu mladih istraživača koji su u saradnji sa iskusnijim kolegama pokazali zavidan nivo stručnosti i entuzijazma neophodnih za pokretanje jednog ovakvog časopisa. Promocija časopisa je održana 19. aprila 2017. godine upravo u malom amfteatru Filozofskog fakulteta. Orginalni plan je bio da promotori ovog djela budu prof. dr. sci. Enver Imamović, emeritus i doc. dr. sci. Almir Marić, a pristunima da se obratiti i prof. dr. sci. Salmedin Mesihović ( glavni i odgovorni urednik ), prof. dr. sci. Bego Omerčević ( član redakcije ) i doc. dr. Ksenija Kondali ( prodekanesa za NIR i MS Filozofskog fakulteta u Sarajevu). No nažalost, zbog nepovoljnih vremenskih uvjeta, član redakcije Bego Omerčević nije mogao prisustvovati ovoj promociji. Ovom prilikom još jednom se zahvaljujemo gospodinu Jovanu Divjaku što je svojim prisustvom uveličao ovaj događaj. ( Više o samoj promociji možete pronaći na http://bathinvs.com/izvjestaj-sa-predstavljanja-godisnjaka-acta-illyrica/ ).
Prilikom svog govora na promociji prvog broja Godišnjaka emeritus Imamović istaknuo je značaj prof. dr. Esada Pašalića, čime je omogućio članovima Udruženja da najave jedan od najvećih projekata Udruženja ( pored već spomenutog Godišnjaka ) – naučni skup ,,COLLOQVIVM In honorem professoris Esad Pašalić quinquagesimo anniversario eius mortis“, obilježavanje pedesetogodišnjice smrti prof.dr. Esada Pašalića. Organizatori ovog skupa bili su Udruženje BATHINVS, Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu i JU Muzej Sarajeva, a sve uz blagoslov i neizmjernu podršku članova obitelji Pašalić. Kako kolegica Selimović navodi u svom izvještaju: ,,Prisutnima su se pozdravnim riječima obratili dekan FF UNSA prof. dr. Salih Fočo, prof. dr. emeritus Enver Imamović, prof. dr. Salmedin Mesihović i kćerka pokojnog prof. Pašalića akademik prof.dr. Adila Pašalić Kreso. Prilikom svojih obraćanja oni su istakli četiri dimenzije koje su obilježile život E. Pašalića: čovjek, roditelj, nastavnik i društevni radnik. // Održavanjem ovog skupa na dostojanstven način, izlaganjem naučno – istraživačkih tema, obilježeno je pola vijeka od smrti Esada Pašalića. Naučna javnost, studenti i drugi gosti su se tokom ovog dvodnevnog skupa upoznali sa likom i djelom Esada Pašalića i sa rezultatima novih istraživanja nekih od renomiranih stručnjaka iz Mađarske, Slovenije, Hrvatske, Srbije i Bosne i Hercegovine koji se bave proučavanjem antičke historije.“( Puni izvještaj možete pronaći na http://bathinvs.com/izvjestaj-sa-naucnog-skupa-povodom-pedesetogodisnjice-smrti-prof-dr-esada-pasalica-sarajevo-20-21-10-2017/ ). Ovom prilikom u prostoriji JU Muzeja Sarajeva upriličena je izložba ,,IN HONOREM ET MEMORIAM ESAD PAŠALIĆ“ autora Edina Veletovca i Muamera Šehovića, MA. ( O ovom više informacija u svom izvještaju donosi kolegica Dženefa Merdanić http://bathinvs.com/izvjestaj-sa-izlozbe-in-honorem-et-memoriam-esad-pasalic/).Ove izvještaje, zajedno sa radovima koji se izloženi na ovom skupu ( ukoliko zadovolje tehinčke i naučne kriterije) moći ćete u potpunosti pronaći i na stranicama drugog broja časopisa Acta Illyrica koji će posvećen prof. dr. Esadu Pašaliću. Sredstva za printanje drugog broja časopisa su obezbjeđena zahvaljući nesebičnoj pomoći prijatelja Udruženja BATHINVS kojima se ovim putem javno zahvaljujemo.
Jedan od ciljeva Udruženja je i priprema i izrada publikacija i naučnih radova. U skladu sa navedenim, Udruženje je krajem 2017. godine izdalo tri knjige iz oblasti antičke historije, autora prof. dr. Salmedina Mesihovića. Za izdavača sve tri publikacije imenovan je dr. sc. Edin Veletovac, dok je urednik viši ass. Benjamina Londrc, MA. Udruženje „BATHINVS“ i u narednom periodu najavljuje nastavak izdavačke djelatnosti u oblasti drevnih i klasičnih civilizacija te ilirskog naslijeđa. Napominjemo da je knjiga Geneza zla- Agrarna kriza: ekonomski i socijalni pad Republike prvi put objavljena u našem izdanju dok su knjige Liberalna frakcija rimskog nobiliteta- Gaj Lelije i Scipion Emilijan i Liberalna frakcija rimskog nobiliteta- Gaj Lelije i Scipion Emilijan dobile prvu printanu formu, a ranije su objavljene kao autorska izdanja u elektronskoj formi. Moramo naglasiti da su ove knjige poseban doprinos nauci na našem jezičkom području jer obrađuju teme koje su od značaja za svjetsku, antičku historiju. U nastavku ovog izvještaja prenosimo vam utiske urednika kolegice Londrc: ,, Prof. Mesihović je vanredni profesor na Odsjeku za historiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu, a objavljena izdanja su prve poslijeratne štampane publikacije iz oblasti antičke historije. Radi se o sljedećim naslovima: Liberalna frakcija rimskog nobiliteta- Gaj Lelije i Scipion Emilijan, Udruženje za proučavanje i promoviranje ilirskog naslijeđa, drevnih i klasičnih civilizacija „BATHINVS“, Sarajevo, 2017.; Geneza zla- Agrarna kriza: ekonomski i socijalni pad Republike, Udruženje za proučavanje i promoviranje ilirskog naslijeđa, drevnih i klasičnih civilizacija „BATHINVS“, Sarajevo, 2017.; Helenske apoikije u Italiji i Siciliji, Udruženje za proučavanje i promoviranje ilirskog naslijeđa, drevnih i klasičnih civilizacija „BATHINVS“, Sarajevo, 2017. Kroz historiju kolonizacije južne Italije i Sicilije, u knjizi „Helenske apoikije u Italiji i Siciliji“, autor apostrofira temeljne smjernice koje je grčka kultura ugradila u razvoj Rima, a potom i razvoj evropske i svjetske civilizacije. Organizaciono, sadržaj knjige od 159 strana je raspoređen u četiri poglavlja: „Velika Grčka“, „Kampanjska kima“ (sa podnaslovima „Kimska sibila“ i „Sibilske knjige“, „Apoikije južne Italije“ i „Apoikije Sicilije“. Recenzenti knjige su ugledni profesori, saradnici i članovi Udruženja: prof. dr. sc. Svetozar Boškov, prof. dr. sc. Drago Župarić, mr. sc. Goran Behmen, Tarik Silajdzic, MA, Sanda Hasagić, MA. Knjiga „Liberalna frakcija rimskog nobiliteta- Gaj Lelije i Scipion Emilijan“, bavi se istraživanjem društvenog sloja rimskog nobiliteta, njegovih promjena, te fazama i uticajima na taj dinamični historijski proces. Na 70 strana knjige napisana su četiri poglavlja: „Liberalna frakcija rimskog nobiliteta“, „Supplementum: Tajna jedne rimske noći- Smrt Scipiona Emilijana“, „Fontes“, „Sermo“. Recenzenti knjige su: prof. dr. sc. Drago Župarić, prof. dr. sc. Samir Aličić, doc.dr.sc. Siniša Bilić Dujmišić, mr. sc. Goran Behmen, Tarik Silajdžić, MA. Treća knjiga „Geneza zla- Agrarna kriza: ekonomski i socijalni pad Republike“ je djelo koje se bavi ekonomskom historijom. Na 210. stranica teksta izdvojena su dva smjera istraživanja; jedno orjentisano prema proučavanju izvorne građe („Fontes“), a drugo orjentisano prema „Rekonstrukciji“ objedinjujući podnaslove: „Ager Publicus“, „Zakoni Licinija i Sekstija i agrarno zakonodavstvo do perioda krize sa kraja Srednje Republike“, „Uzroci agrarne krize sa kraja Srednje Republike“, „Robovski rad“, „Oslobođenici“, „Posljedice krize“, „Demografska kriza“, „Političke posljedice krize“, „Korupcija“, „Kriza vojske“, „Pokušaji reformi“, „Zasebna razmatranja“). Kvalitet knjige potvrđuju ugledni recenzenti: dr. sc. Enver Imamović, emeritus, dr. sc. Adnan Busuladžić, vanredni profesor, dr. sc. Amra Šačić, docent, dr. sc. Edin Veletovac. „
Paralelno sa saradnjom sa istaknutim imenima historijske i arheološke scene, pokušavamo da i mladim kolegama – studentima pružimo priliku da svojim doprinosom pomognu radu našeg Udruženja. Jedan od glavnih vidova ove saradnje svakako je mogućnost da nakon praćenja pojedinih događanja na naučnoj sceni napišu izvještaje koje mi objavimo na našoj zvaničnoj web stranici. Kako bismo popularizirali nauku i opravdali cilj postojanja Udruženja na svojoj zvaničkoj web stranici periodično objavljujemo autorske intervijue sa stručnjacima iz pojedinih oblasti vezanih za antičku historiju, prahistorijsku i antičku arheologiju, rimsko pravo i klasičnu filologiju. Također na svojim zvaničnim web i facebook stranicama Udruženje je promoviralo najnovija otkrića iz oblasti prahistorijske i antičke arheologije. Trudili smo se da kroz vlastiti rad da prošlost autohtonih ilirskih i panonskih naroda približimo svim zainteresovanim. Izdvojili smo najznanimljivije činjenice iz historije autohtonih naroda sa prostora Bosne i Hercegovine ( i Zapadnog Balkana) i objavljivali ih u formi online slideshow. Cilj je da se kroz 10 zanimljivih činjenica sagleda kulturno – historijski razvoj naroda poput Ardijejaca, Autarijata, Dezidijata, Daorsa, Breuka, Mezeja, Delmata, Naresa itd … Autor svih ,,slides“ je Udruženje. Također na web stranici uveli smo i rubriku na Današnji dan gdje smo isticali određene događaje iz egipatske, grčke i rimske historije koji su se desili na određeni datum. U više navrata prisustvovali smo arheloški izložbama, promocijama knjiga, muzejskih katalog i časopisa u BiH i regionu.
Na kraju nam samo ostaje da se od srca zahvalimo svima koji su pratili, podržali i potpomogli radu i razvoju Udruženja. Radujemo se novim aktivnostima i suradnjama koje nam predstoje u narednim godinama. Nadamo se da će se broj pobornika našeg rada povećati te da ćemo i ovu godinu obilježiti nastojanjem ( i upjehom ) da ovo razdoblje u historiji čovječanstva, čijim se proučavanjem bavimo, dobije svoje odgovarajuće mjesto u naučnoj zajednici na prostoru BiH i šire. Na kraju još jednom da napomenemo da rad i aktivnosti našeg Udruženja možete pratiti na web stranici http://bathinvs.com/ i fb stranici https://www.facebook.com/BATHINVS/.
AUTOR:
Božić Ivana