Danas 28.2.2025. godine Udruženje za proučavanje i promoviranje ilirskog naslijeđa i drevnih klasičnih civilizacija BATHINVS slavi 11 godina rada i postojanja. Tokom protekle decenije, Udruženje je postalo prepoznatljivo u promociji antičkog perioda na prostoru Bosne i Hercegovine kroz brojne aktivnosti.
Naš tim čine:
- sc. Edin Veletovac (predsjednik Udruženja BATHINVS),
- dr.sc. Dženan Brigić (potpredsjednik Udruženja BATHINVS),
- Dženana Kurtović, MA (sekretar Udruženja),
- Ivana Božić, BA
- Arnela Selimović Maslo, MA
- Fadil Hadžiabdić, MA
- dr.sc. Benjamina Karić,
- Sanda Hasagić Terzić, MA.
Nadzorni odbor:
- prof.dr. Salmedin Mesihović (Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu)
- prof.dr. Drago Župarić (Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu) i
- prof.dr. Amra Šačić Beća (Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu).
Šta smo to uradili u proteklom periodu?
U martu 2024. godine u svečanoj sali Filozofskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu održana je promocija sedmog broja časopisa Acta Illyrica. Promotori časopisa bili su: prof.dr. Bego Omerčević (Univerzitet u Tuzli – Filozofski fakultet), prof. dr. Adnan Kaljanac (Univerzitet u Sarajevu – Filozofski fakultet), doc.dr. Emir Šišić (Univerzitet u Sarajevu – Filozofski fakultet). Moderatorica promocije bila je vandredna profesorica Filozofskog fakulteta u Sarajevu Amra Šačić Beća. Na kraju promocije su dodijeljene nagrade „Prof. dr. Esad Pašalić.“– Azri Sarić i Tariku Seferoviću.
U organizaciji Udruženja za proučavanje i promoviranje ilirskog naslijeđa i drevnih i klasičnih civilizacija BATHINVS, a povodom obilježavanja 10. godina postojanja i rada Udruženja, 18.05.2024. u prostorijama Vijeća kongresa bošnjačkih intelektualaca u Sarajevu je održan okrugli stol i panel diskusija na temu “Antička prošlost kao oružje u rukama modernog nacionalizma.” U prvom panelu nazvanom “Percepcija antičke prošlosti u nacionalnim diskursima 19. i 20. stoljeća” govorili su prof. dr. Bego Omerčević (Filozofski fakultet Univerziteta u Tuzli), prof. dr. Salmedin Mesihović (Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu), dr.sc. Edin Veletovac (Muzej Sarajeva) i prof. dr. Adnan Kaljanac (Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu). U okviru drugog panela “Zloupotreba antičke prošlosti u savremenim politikama i nacionalističkim ideologijama u jugoistočnoj Evropi”, govorili su prof.dr. Amra Šačić Beća (Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu), viši ass. Jesenko Hadžihasanović (Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu) i Fadil Hadžiabdić (Udruženje BATHINVS). Ovo je prvi događaj ove vrste u Bosni i Hercegovini koji problematizira zloupotrebu antičke prošlosti u modernim politikama i nacionalističkim ideologijama. Zloupotreba prošlosti uvijek je bio jedan od instrumenta nacionalističkih politika. Takva pojava nije strana čak ni onom dijelu naučne zajednice koja izučava kulturno-historijski razvoj panonskih i ilirskih zajednica, Kelta, Gota, starih Grka, Rimljana i slično. U tom procesu određenu ulogu ima posmatranje drevnih društava iz perspektive savremenih nacija s ciljem izjednačavanja modernog identiteta s prahistorijskim ili antičkim zajednicama koje u takvom narativu predstavljaju pretke i simboliziraju pravo neke nacije na određenu teritoriju i kulturnu baštinu. Kroz izlaganje sedam izlagača i dvije panel diskusije dati su odgovor na pitanja koja se odnose na različite probleme u vezi sa interpretacijom antičke prošlosti u svrhu etno-nacionalnih interesa.
Tradicionalni ciklus javnih predavanja, osmi po redu, održan je 9. 10. 2024. godine u saradnji sa Udruženjem “Znamen” iz Ilijaša, a glavna tema predavanja bila je je Batonov rat – Veliki ilirski ustanak protiv Rimskog Carstva. Predavanje je održano u prostorijama Biznis centra Ilijaš, a predavači su bili dr. sc. Edin Veletovac sa referatom “Uzroci Batonovog rata”, dok je drugi predavač bila prof. dr. Amra Šačić Beća sa izlaganjem “Veliki ilirski ustanak kroz prizmu historijskih izvora – hronologija događaja”. Moderatorica na ovogodišnjem ciklusu javnih predavanja bila je Dženana Kurtović, MA.
Povodom jubileja desete godišnjice osnivanja Udruženja “BATHINVS”, članovi Udruženja organizovali su svečanu akademiju, koja je za cilj imala obilježiti ovaj jubilej, kao i dodijeliti zahvalnice zaslužnim pojedincima, ustanovama i pravnim licima, koji su tokom svih ovih godina bili uz nas. Akademija se održala 20. 11. 2024. godine u Brusa bezistanu, čiji nam je prostor ustupio JU Muzej Sarajeva. Potom, na akademiji su uručene zahvalnice pojedincima i institucijama koji su doprinijeli aktivnostima Udruženja BATHINVS: Agencija Bestfin, Mirsada Murtić, Aida Hasović, Amra Mekić, Dževad Drino, Samra Čebirić Birberović, Elvira Poljak Bajramović, Odsjek za historiju Filozofskog fakulteta UNSA i Centar za historijska istraživanja, Odsjek za arheologiju Filozofskog fakulteta UNSA, Prof. Almir Marić, Dr. Alka Domić Kunić, Doc. dr. Feđa Milivojević, Portal historiografija.ba, Branka Migotti, Bego Omerčević, Adis Dluhović, prof.dr. Enver Imamović, Vijeće kongresa bošnjačkih intelektualac, porodica Pašalić, Muzej Sarajeva.
Kao i prethodnih godina, Udruženje “BATHINVS” je u saradnji sa članovima porodice Pašalić raspisalo javni poziv za predaju radova za nagradni fond “Prof. dr. Esad Pašalić”. Ovo je bio već šesti put od kako se dodjeljuje ova nagrada te je sada već možemo svrstati u tradicionalnu manifestaciju koju organizuje Udruženje. Glavni razlog postojanja ove nagrade je animirati studente za proučavanje antičke historije i arheologije, kao i kulturno-historijskog naslijeđa koje pripada tom razdoblju. Zainteresovani studenti da bi konkurisali na ovom pozivu trebali su uraditi prikaz jedne od dvadeset i dvije publikacije koje su se našle na listi, a u skladu sa pravilima objavljenim u tekstu na web stranici Udruženja. Nagradni fond je bio 1000 KM. Komisiju za ocjenjivanje radova činili su: prof. dr. sc. Bego Omerčević (predsjednik komisije; redovni profesor u penziji, dugogodišnji nositelj kolegija iz oblasti historije Starog vijeka na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Tuzli, kao i dugogodišnji dekan u istoimenoj instittuciji te redovni član Redakcije časopisa Acta Illyrica), prof. dr. sc. Almir Marić (član; nositelj kolegija iz oblasti historije Starog vijeka na Fakultetu humanističkih nauka Univerziteta “Džemal Bijedić” u Mostaru), doc. dr. Feđa Milivojević (član; Odsjek za povijest Filozofskog fakulteta Sveučilišta u Rijeci). Ovdje želimo napomenuti da je zbog sukoba interesa prikaz knjige Rimske pomoćne kohorte na Humcu / Roman auxiliary cohorts in Humac, umjesto prof. dr. Almira Marića koji je autor navedene publikacije, ocjenjivao prof. dr. Zijad Šehić (redovni profesor na Odsjeku za his-toriju Univerzitet u Sarajevu – Filozofski fakultet).Po isteku roka za prijavu kandidata, stručna komisija je pristupila ocjenjivanju pristiglih radova, te saopštila sljedeću rang listu:
- mjesto Meldin Kešetović (student II ciklusa Odsjeka za historiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu). Za nagradu “Prof. dr. Esad Pašalić”. Meldin Kešetović je konkurisao sa prikazom knjige “Officium consularis provinciae Dalmatiae”, autora Ivana Matijevića.
- mjesto Elma Džigal (studentica II ciklusa Odsjeka za historiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu). Za nagradu “Prof. dr. Esad Pašalić”, Elma Džigal je konkurisala sa prikazom knjige “The History of Archaeolog y in the Western Balkans”, autora Predraga Novakovića.
- mjesto Faris Šačić (student II ciklusa Odsjeka za historiju Filozofskog fakul-teta Univerziteta u Sarajevu). Za nagradu “Prof. dr. Esad Pašalić”, Faris Šačić je konkurisao sa prikazom knjige “Rimsko nasleđe u Srbiji: nauka, prosveta i javnost / Roman Heritage in Serbia: Academia, Education and the Public”, autora Vladimira Mihajlovića
Na kraju godine objavljen je naučni časopis “Acta Illyrica.” Na stranicama izdanja za 2024. godinu stručna i zainteresirana javnost će moći pročitati rezultate istraživanja iz oblasti antičke arheologije i historije, teoretske arheologije, klasične filologije i rimskog prava. Radovi problematiziraju širok spektar poput antičke religije i kultova, identiteta indigeni zajednica, urbanizma na primjerima Aquae S (….?) i Domavije, historije arheologije, administrativno-pravnog uređenja rimskih provincija i novih nalaza iz oblasti epigrafije. U prvom radu Drago Župarić i Seada Brkan govore o obredu koji se zvao Lektisternij. Riječ je o specifičnom obredu antičkom Rimu koji se sastojao od postavljanja stolova za bogove i ponude hrane na njima kao simbol gostoprimstva i molbe za božansku naklonost. U ovom članku autori su istražili historijat i značenje lektisternija, njegovu ulogu u rimskom društvu i religiji, kao i načine na koje je ovaj običaj utjecao na kasnije kulturne i vjerske prakse, demonstrirajući njegovu ulogu u integraciji duhovnih i društvenih aspekata zajednice. Amra Šačić Beća je pak problematizirala pitanje identiteta indigene zajednice Daorsa. U radu je analiziran pojam Daorsa u kontekstu grčko-rimskih izvora, epigrafskih svjedočanstava i objavljenih rezultata arheoloških istraživanja. Kroz analizu izvorne građe prepoznata je uloga Delmata i Rimljana u formiranju identiteta Daorsa u periodu kasne republike. Također, čitatelji će moći prepoznati kritički osvrt na izjednačavanje pojma Daorsi iz vremena Ilirskog kraljevstva u odnosu na pojam civitas peregrina Daversi koji susrećemo na Plinijevom popisu zajednica iz Naronitanskog konventa. Treći rad čiji je autor Goran Popović predstavlja objavu i analizu do sada nepoznatih rimskih nadgrobnih spomenika iz Konjević Polja i Raševa koji su pronađeni u istočnoj Bosni. Oba spomenika predstavljaju vrijedan izvor za proučavanje antičke prošlosti u regionu oskudnom pisanim i materijalnim izvorima. Pitanjem urbanog razvoja istočne Bosne u rimsko doba u ovom broju časopisa „Acta Illyrica“ bavila se Ajla Šabanija Softić. Ova arheologinja je istraživala utjecaj rudarstva na urbani razvoj jedne mikroregije odnosno prostora srednje Podrinja gdje se razvio urbani centar rudarske kolonije Domavije. Da je prostor istočne Bosne zanimljiv istraživačima pored Popovića i Šabanije dokazuje i rad Radmile Zotović. U radu posvećenom kultu Libera Zotović analizira nekoliko votivnih i kultnih spomenika sa prostora Srebrenice i Rudog, ali donosi i analizu nekoliko spomenika iz jugozapadnog dijela današnje Srbije. Jedini rad iz kasne antike u ovom broju napisao je Salmedin Mesihović koji pokušava odgovoriti na pitanje koja dešavanja su vodila ka kraju grada Aqu(a)e? U vezi sa tim donosi vrlo zanimljive zaključke i nestanak grada dovodi u vezu sa sa gotskim ratovima. Posljednji izvorni naučni rad u osmom broju časopisa je rad Age Mujkanovića. Polazeći sa stanovišta teoretske arheologije donosi pregled arheoloških istraživanja u sjeveroistočnoj Bosni, koja je proveo oružnički stražmeštar Tomo Dragičević. Sekciju članaka zaokružuje rad Zdravka Lučića. U pitanju je ranije prezentirano izlaganje na konferencije u kojem se autor osvrće na Problematike provincijske uprave u antičkom Rimu.
Posebna pažnja se posvećuje desetoj knjizi Plinijevih Pisama u kojoj se nalazi njegova korespondencija s carem Trajanom na osnovu čijeg je legata upravljao provincijom Bitinijom. Budući da se 2024. godine obilježava 110. godina od rođenja akademika Alojza Benca, Adnan Kaljanac je priredio kratku biografiju ovog velikana bosanskohercegovačke arheologije. Benac se smatra jednim od vodećih stručnjaka za prahistorijsku arheologiju svoje generacije, te ostavio neizbrisiv trag u akademskom životu Bosne i Hercegovine. U ovom broju objavljeni su i pobjednički prikazi sa čiji su autori studenti historije i arheologije koji su nagrađeni iz fonda “Prof.dr. Esad Pašalić” (Meldin Kešetović, Elma Džigal i Faris Šačić)
Također, početkom godine Udruženje BATHINVS je izdalo knjigu “Historija antičkih Daorsa na istočnom Jadranu od 2. Stolječa prije nove ere do 2. Stoljeća nove ere, autora Djanija Behrama, mladog povjesničara koji je ovu temu istraživao u okviru svog magistarskog rada na Univerzitetu u Bergenu (University of Bergen) u Norveškoj. Ova knjiga predstavlja prvu sveobuhvatnu studiju o Daorsima, antičkoj zajednici s područja današnjeg Stoca, čija se povijest proteže od 2. stoljeća prije nove ere do 2. stoljeća nove ere. Autor u knjizi pokušava dati odgovor na pitanja: Kako je tekao kulturno-historijski razvoj prostora koji će kasnije biti pretpostavljena teritorija Daorsa? Kako je savez Daorsa formirao svoje identitete kroz prizmu culture, politike i privrede? Kako se može protumačiti savez Daorsa u svjetlu međunarodne politike do početka sredinom drugog stoljeća stare ere? Šta se dogodilo sa savezom nakon početka 150-ih godina stare ere? Kada Daorsi postaju jedna od peregrinskih civitates? Kada pratimo literarna vrela vidjet ćemo da su Daorsi nakon Delmata zajednica sa prostora današnje Bosne i Hercegovine koju najviše spominju klasična vrela. Ipak, to je mač sa dvije oštrice. Naime, djela grčko-rimskih pisaca predstavljaju konstruisanu stvarnost uslovljenu administrativnim, političkim i etničkim konceptima zajednice iz koje pisci tih djela potječu. Hiljadama godina kasnije arheolozima i historičarima ti tekstovi su poslužili da svoja istraživanja usmjere na dokazivanje tih narativa. Međutim, ko su zaista bili Daorsi koje spominje Hekatej, Polibije, Tit Livije, Strabon, Plinije Stariji, Apijan i Ptolomej Klaudije? To pitanje je ključni motiv ove knjige koje su recenzirali profesori antičke historije sa Univerziteta “Džemal Bijedić” iz Mostara i Univerziteta u Sarajevu Almir Marić i Amra Šačić Beća. Knjiga je objavljena na bosanskom i engleskom jeizku, kako bi bila dostupna široj publici i stručnjacima iz regije i inozemstva.
Ove godine uručena nam je i zahvalnica J.U.Muzeja Sarajevo koju je ova institucija dodjelila Udruženju “BATHINVS” u znak dugogogodišnje saradnje prilikom proslave 75.godina od osnivanja te instutucije.
Budući da danas slavimo 11. godišnjicu, koristimo ovu priliku da izrazimo iskrenu zahvalnost svim prijateljima i partnerima našeg Udruženja. Bez njihove podrške, predanog rada i zajedničke vizije, realizacija naših projekata ne bi bila moguća. Godina pred nama donosi nove izazove, ali i nove uspjehe. U 2025. godini nastavljamo s našom misijom – očekuju vas nova izdanja, stručna i javna predavanja, naučnoistraživački projekti.
Test pripremila sekretar Udruženja Dženana Kurtović, MA
